چون ابر به نوروز رخ لاله بشست ، بر خیز و به جام باده کن عزم درست
le printemps a lavé la tulipe et sa joue ..... lève-toi, tends la main vers la coupe de vin
کاین سبزه که امروز تماشاگه ماست ، فردا همه از خاک تو بر خواهد رُست
Car l'herbe d'aujoud'hui, sur laquelle tu joues , ..... Poussera sur tes os et ta cendre , demain
دوستان عزیزم، سال جدید بر شما فرخنده باد. امیدوارم سالی سرشار از سلامتی و شادی در پیش داشته باشید و خورشید نیک بختی بر شما تابنده باشد. شعر بالا، از فیلسوف ، ریاضیدان و منجم بزرگ ایرانی، خیام است. من ارادت خاصی به این مرد بزرگ دارم و به همین دلیل این رباعی زیبای خیام را با ترجمه ای از vincent Monteil برای تبریک سال نو انتخاب کردم.
خیام و فلسفه ای برای زندگی:
خیامجهان اطراف خود را خیلی خوب شناخته بود. وی بزرگترین منجم زمان خود (قرن 5 هجری) بود و دقیق ترین تقویم جهان را که با نام تقویم جلالیمیشناسیم، برای ایرانیان استخراج و تنظیم کرد و این تقویم پس از هزار سال، همچنان دقیق ترین تقویم خورشیدی جهان است و ما طبق آن نوروز را جشن می گیریم.
خیام با وجود آنکه در علوم بسیار دانشمند بود، اما فلسفه زندگی را نیز فهمیده بود، که زندگی کوتاه تر از آن است که بخواهیم غم روزگار بخوریم. هزاران نفر پیش از ما آمده اند، زیسته اند، مال اندوخته اند، عاشق شده اند، بچه دار شده اند و بالاخره مرده اند و خاک شده اند. شاید خاکــی که امروز در کوچه و خیابان، قدم بر آن می گذارید، روزگاری مردمک چشم دختری زیبا بوده است و داستان های عاشقانه بسیار داشته و پسران بسیاری اندر خم زیبایی او گم بوده اند، اما امروز خاک زیر پای شماست ... چنانکه خیام میگوید:
| پیش از من و تو لیل و نهاری بوده است | گردنده فلک نیز بکاری بوده است | |
| هرجا که قدم نهی تو بر روی زمین | آن مردمک چشم ِ نگاری بوده است |
هزار سال دیگر نیز نه من هستم و نه شما. (باور کنید!) و تا آن روز همه مان خاک شده ایم و شاید از خاک من و شما آجری سازند برای ساختمانی، یا کوزه ای سفالین برای شـرابی:
| این کوزه چو من عاشق زاری بوده است | در بند سر زلف نگاری بوده‌ست | |
| این دسته که بر گردن او می‌بینی | دستی‌ست که برگردن یاری بوده‌ست |
پس روزگاری را که بی شک می دانیم به ما بی وفاست و نوبت رفتن ما را نیز از ابتدا تعیین کرده و ما را نیز به خاک کوزه گری تبدیل میکند، نباید جدی گرفت:
| برخیز و مخور غم جهان گـذران | بنشین و دمی به شادمانی گذران | |
| در طبع جهان اگر وفایی بودی | نوبت به تو خود نیامدی از دگران |
این فلسفه خیام است که باید زندگی را به شادی گذراند و تا جایی که می توانید به شادی دیگران نیز بیفزایید و لبخندی به لبی بیاورید. زیرا فرصت زیستن تمدید نمی شود!
| چون لاله به نوروز، قدح گیر به دست | با لاله رخی اگر تو را فرصت هست | |
| می نوش به خرمی که این چرخ کهن | ناگاه ترا چون خـــاک گرداند پست |
دانلود رباعیات خیام به زبان فرانسه
پی نوشت :سخنان متعدد خیام پیرامون تبدیل شدن به خاک، مرا یاد افکار داروین میندازد.